czytania perfromatywne

Czytania klasyki w ramach OKT

Czytanie sztuk, czy też czytanie performatywne to tradycyjny sposób sprawdzania wartości i jakości tekstu scenicznego, który daje twórcom możliwość zaprezentowania ich warsztatu reżyserskiego i aktorskiego. Jest to forma pomiędzy zwykłym czytaniem a pełnoprawnym spektaklem, stanowiąca próbę szybkiego przekazania emocji zawartych w tekście. Czytania performatywne zawierają zwykle elementy inscenizacji, które uatrakcyjniają odbiór publiczny. Taka prezentacja tekstu daje szansę na pełniejsze niż prywatna lektura spojrzenie na problem lub zagadnienie, którego dotyczy prezentowany sztuka.

 

MARIA PAWLIKOWSKA - JASNORZEWSKA

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, choć pozostawiła po sobie bogaty dorobek literacki, którego pokaźną część stanowią dramaty, znana jest głównie jako poetka. Jej teksty sceniczne stanowią modelową reprezentację idei feminizmu w literaturze dwudziestolecia międzywojennego, kwestionując archaiczne modele społeczne oraz uprzedmiotowienie kobiet. Pawlikowska-Jasnorzewska tworzy silne, niezależne bohaterki i umieszcza je w dramatycznych okolicznościach. Wynikają one zarówno z dominacji mężczyzn, jak i — co ciekawe — innych kobiet, impregnujących patriarchalny model kobiecości.

Czytaniami scenicznymi sztuk Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej chcemy przypomnieć tę autorkę i zwrócić uwagę na aktualność jej dramatów. Są to wyjątkowe i oryginalne, rodzime przykłady literatury feministycznej, których współczesną przydatność sceniczną będą badać zaproszone do współpracy studentki reżyserii oraz aktorki i aktorzy Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu.

Do tegorocznych czytań klasyki w ramach OKT Teatr im. Jana Kochanowskiego proponuje 3 teksty Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, reprezentujące różne momenty jej twórczości dramatycznej oraz paletę problemów podejmowanych przez poetkę w teatrze:

31. maja | 16:00

„Szofer Archibald" (1924)

„Szofer Archibald” (1924) to pierwszy dramat tej autorki. Widząc poziom współczesnych jej tekstów wystawianych w teatrze, poetka uznała — jak chce anegdota — że byłaby w stanie napisać lepszy utwór w jeden dzień — co też zrobiła. Premiera odbiła się szerokim echem w ówczesnej Warszawie, zarówno ze względu na bardzo sprawne zastosowanie klasycznych zabiegów komicznych — np. qui pro quo — jak i wywrotowy charakter treści samej sztuki, kwestionującej klasyczny model małżeństwa i oczekiwań związanych z rodzeniem dzieci.

Reżyseria:
Marta Twardowska

Obsada:
Magdalena Maścianica
Joanna Osyda
Judyta Paradzińska
Radomir Rospondek
Konrad Wosik

2. czerwca | 16:00

„Mrówki" (1936)

„Mrówki” (1936) to dramat, w którym dochodzi do głosu żywioł poetycki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, co szczególnie widać w odważnych decyzjach dotyczących świata przedstawionego. Dramat to cierpka opowieść o bezrefleksyjnym powielaniu krzywd i stereotypów. Starsze kobiety, zamiast poszukać prawdziwego źródła społecznych gorsetów, racjonalizują narzuconą im pozycję i mszczą się na młodych i niedoświadczonych przedstawicielkach swojej płci.

Reżyseria:
Zofia Gustowska

Obsada:
Magdalena Maścianica
Katarzyna Osipuk
Judyta Paradzińska
Beata Wnęk-Malec
Konrad Wosik

03. czerwca | 16:00

„Baba-Dziwo" (1938)

„Baba-Dziwo,” (1938) to utwór uznany za jedno z najważniejszych zjawisk dwudziestolecia międzywojennego. Antyutopia o matriarchalnym Państwie Prawii, rządzonym przez dyktatorkę Validę Vranę, w którym Syndykat Spraw Rodzinnych pilnuje, by „rodzić dzieci ku chwale ojczyzny”.
Sztuka pokazuje totalitarną automatyzację państwa, a postać Validy została nazwana przez krytyków „panią Dulską epoki totalizmu”. Po premierze tej sztuki w 1938 roku ambasada niemiecka kategorycznie zaprotestowała, widząc w głównej bohaterce „führera w spódnicy”.

Reżyseria:
Kalina Jagoda Dębska

Obsada:
Jakub Klimaszewski
Weronika Łukaszewska
Judyta Paradzińska
Monika Stanek
Kacper Sasin

krystyna miłobędzka

Krystyna Miłobędzka to polska poetka, autorka sztuk teatralnych dla dzieci. Studiowała filologię polską na Uniwersytecie Poznańskim oraz na Uniwersytecie Wrocławskim. Debiutowała prozą poetycką z cyklu „Anaglify” opublikowaną w 1960 roku. W sezonie 1964–1965 była kierowniczką literackim słupskiego Teatru Lalek „Tęcza”. Od końca lat sześćdziesiątych równolegle z twórczością poetycką, poświęca się pisaniu sztuk dla dzieci. W 1968 roku za sztukę „Siała baba mak” Miłobędzka otrzymała trzecią nagrodę w ogólnopolskim konkursie na sztukę dla dzieci i młodzieży, a dwa lata później w tym samym konkursie uzyskała pierwszą nagrodę za dramat dla najmłodszych zatytułowany „Ojczyzna”. W 1970 roku ukazał się – uważany za właściwy debiut autorki – tom poetycki „Pokrewne”. W 1973 roku na I Biennale Sztuki Dla Dziecka w Poznaniu pisarka otrzymała nagrodę specjalną jury za twórcze propozycje dramaturgii dla dzieci i młodzieży.

W latach 1978–1980 Miłobędzka była konsultantką programową Wrocławskiego Teatru Lalek, a w latach 1987–1991 Teatru Lalek w Wałbrzychu. Autorka prowadziła także zajęcia z eksperymentalnych form dramatu i teatru na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej sztuki dla dzieci zostały zgromadzone w tomie „Siała baba mak. Gry słowne dla teatru” z 1995 roku. Były wielokrotnie wystawiane przez teatry zarówno krajowe, jak i zagraniczne. Krystyna Miłobędzka została uhonorowana kilkoma ważnymi nagrodami literackimi: Nagrodą im. Barbary Sadowskiej (1992), Nagrodą Fundacji Kultury (1993), Nagrodą Ministra Kultury (2001) oraz Nagrodą Literacką Czterech Kolumn za całokształt twórczości (2003).

01. czerwca | 10:00

"Siała baba mak" | dzień dziecka

Czytanie performatywne dla dzieci 4+

Rymowanki, wyliczanki, klocki i gry językowe. Kojarzą się ze światem dzieci, do którego przenoszą nas czterej bohaterowie spektaklu. Od prostych gier, po naśladowanie dorosłych – w taki sposób ,,Siała baba mak” chce oswoić dzieci z problemami współczesnego świata.

Reżyseria:
Marta Streker

Obsada:
Monika Stanek
Andrzej Jakubczyk
Karol Kossakowski
Rafał Kronenberger

01. czerwca | 18:00

"PTAM" | dzień dziecka

Czytanie performatywne dla dzieci 8+

Jak postrzegany jest świat dorosłych oczami dziecka?
Mały chłopiec staje się latawcem w rękach najbliższych. Obserwując działania rodziny, dostrzega, co jest tak niesamowitego w świecie dorosłych oraz odkrywa ich sekret; dorośli chcieliby znów wrócić do świata dzieci.
,,Ptam” jest konfrontacją świata dorosłych i dzieci. Podejmuje wątki tęsknoty i fascynacji, która łączy te światy.

Reżyseria:
Marek Idzikowski

Obsada:
Cecylia Jacewska-Caban
Beata Wnęk-Malec
Bartosz Dziedzic
Jakub Klimaszewski
Leszek Malec